Bağışıklık yetmezliği, Bağışıklık sistemi bedeni virüsler, bakteriler diğer rahatsızlıklara sebep olan patojenler gibi tehlike arz eden yabancı tehlikelerden korumaktadır. Yani bedenin dış etkenler karşı mücadele verebilmesi ancak bağışıklık sistemi tarafından gerçekleşmektedir. Bağışıklık yetersizliği rahatsızlıklarının genel özellikleri enfeksiyona karşı duyarlılığın artması birtakım rahatsızlıklardan oluşan bir grup olarak tanımlanabilir.
Birincil bağışıklık yetmezliği bağışıklık bozukluğunun bulunduğu yere göre gruplanmaktadır. Bunlar:
- B hücresi (Antikor üreten hücreler)
- T hücresi (Virüs ve diğer mikroplarla mücadele eden ya da antikor üreten hücrelere destek veren hücre)
- Fagositoz (Mikrop oluşumlarının savunma sağlayan hücrelerin içerisine alınıp parçalanması)
- Kompleman (Bağışıklık sisteminde birtakım görevleri bulunan sıvı bazlı proteinlerdir)
Birincil B Hücresi Rahatsızlıkları
B hücresi bozuklukları kök hücrelerinin antikor üretimi yapan ve salgılayan plazma hücrelerinin olgunlaşma aşamasındaki bozukluklara bağlı olarak gelişmektedir. Bu bozukluklar B hücre alt bölümünde hücreye ait bozukluklara veya T hücre alt bölümünde düzenleme bozuklukları neticesinde bağışıklığın düzenlenmesi aşamasındaki sorunlara bağlı olarak gelişebilmektedir. Antikor üretim sıkıntıları tüm antikorlarda, belirlenmiş antikor gruplarında, belli IgG alt gruplarındaki eksiklik ya da özgül olan bir yabancıya karşı yanıt verememe şeklinde görülebilir.
Antikor üretim bozuklukları doğumsal olarak, geç başlayan, daimî olmayan yani geçici ve ikincil olarak gruplandırılabilir.
Birincil T Hücresi Rahatsızlıkları
Tek olarak T hücresi bozuklukları nadir olarak görülmektedir. Pek çok hastada T hücresi bağışıklık bozukluğu B hücresi bağışıklık bozukluğu ile bağlantılı olarak oluşmaktadır. Doğumsal olarak oluşan hücresel bağışıklık bozuklukları tespit edilmiş olan çocuklar erken çocukluk döneminde mantar veya virüs enfeksiyonları ile şikâyeti ile karşı karşıya kalabilmektedir. Tespit edilen bulgular B hücre bozukluğu olan kişilere göre genellikle daha ağırdır.
Fagosit Bozukluklar
Fagosit bozuklukları niteliksel ya da niceliksel olarak ayırabiliriz. Fagositik hücre azlığı, doğumsal olarak, kanser hücrelerine ya da ilaçlara bağlı kemik iliği işlev bozukluğuna veya fagositik hücreye karşı olan antikorların artış gösteren tahribatına ikincil olabilmektedir. Bu tür bozukluklarda aniden gelişen bir infeksiyon esnasında bununla mücadele eden hücre sayısı çoğalabilir, fakat işlev bakımından bozulma göstermiş olan hücreler koruma ve savunma alanında pek de başarılı olamamaktadırlar.
Kompleman Bozukluklar
Kompleman bozuklukları kalıtsal veya sonradan zamanla oluşabilmektedir. Kompleman normal antijenin kaplanarak savunma hücreleri tarafından tanınmasının yükseltilmesi, bakteri yok etme özelliği, savunma yapan hücrelerin iltihap olan alana çağrılması için lazımdır. Kompleman bozuklukları, yenileme özelliği olan enfeksiyonlar, otoimmün rahatsızlıklar ve Neisseria infeksiyonları ile bağlantılı görülmüştür.
Her sistem bağımsız biçimde veya bağışıklık sistemlerinden biri ya da birkaçı ile uyum içerisinde davranış gösterebilir.
Bağışıklık yetmezliği pek çok sebepten olabilmektedir. Bu yetmezlik birincil yetmezlikler ve ikincil yetmezlikler olarak ayrıştırılmaktadır. Bu iki bölümde kendi içinde çeşitli sebeplere dayanmaktadır.
Birincil Bağışıklık Sistemi Yetersizlikleri
- Doğumsal bağışıklık yetersizliği (X genine bağlı antikor yoksunluğu)
- Edinsel bağışıklık yetersizliği (Değişken antikor yetersizliği, edinsel bağışıklık yetersizliği sendromu yani halk arasında bilinen şekliyle AIDS)
- Doğumsal bir anormalliğe ikincil (DiGeorge sendromu)
- İdiyopatik (Sebebi henüz bulunamamış yetersizlik)
İkincil Bağışıklık Sistemi Yetersizlikleri
- Bağışıklık sistemi dışındaki rahatsızlıklardan,
- Erken doğumdan dolayı,
- Beslenmenin yetersiz kalmasından,
- Hodgkin rahatsızlığı,
- Bazı yaralanma vakalarından (Yanıklar ve dalağın alınmasından dolayı)
- Bazı tedavilerin neticesinde (Steroidler, radyasyon, antikanser ilaç uygulamaları) ortaya çıkabilmektedir.
Bağışıklık yetersizliği kalıcı biçimde ya da birincil olan rahatsızlığı tedavi edilmesi ile düzelme gösterebilen yapıda olabilmektedir. Bu ciddi bir sorun olduğu için bireyin bu konuda son derece dikkatli davranması gerekmektedir.
